Vorige week was ik te gast bij de broeders van het klooster in Schiermonnikoog. Als er ervaringsdeskundigen met stilte zijn, dan zijn het wel deze mensen die vrijwillig kiezen voor een leven in behoorlijke afzondering.
Hoe bewaren de monniken hun focus op God en op de naastenliefde? En hoe heb ik mijn verblijf beleefd?
Zwijgen
In het contact met hun gasten wisselen de broeders slechts het hoognodige uit. Bij aankomst wordt je kamer gewezen en er volgt nauwelijks uitleg. Broeder Vincentius wees me op de handleiding van de magnetron. Verder geen regels, geen instructies, geen uitchecktijden. De enige instructie was met grote (computer)letters geschreven en opgehangen in de gang: “STILTE op de gang en op de kamers. Van 8.00 tot 8.00 nachtstilte.” Duidelijke taal. Het kostte mij, in mijn eentje, geen moeite om me hieraan te houden. Afgezien van korte praatjes op de gang en buiten met andere gasten heb ik weinig woorden uitgesproken.
Soms kwam ik een broeder tegen in huis en we groetten elkaar vriendelijk. Dat was alles. Geen vragen, geen gesprek, niets. Hoe vreemd en toch prima was het om bij het verlaten van het klooster geen gedag te zeggen. Ik kon het niet nalaten en heb een kaartje achtergelaten.
En misschien was het wel juist door dit zwijgen dat ik me zo welkom voelde. De plek was voldoende uitnodigend om me welkom te voelen. De plek straalde rust uit en het weten dat het is zoals het is. Het gaat niet om de monniken. De stilte zorgde dat ik mij thuis voelde.
Hierin kunnen wij veel leren van de monniken. Want wie zwijgt, leert echt te luisteren met het hart…en alles wat er op volgt kunnen we beter gaan verstaan. Als we de focus houden op de stilte, (de stille aanwezigheid van God), kunnen wij elkaars én Gods stem beter verstaan. Ik heb nog heel wat oefening in zwijgen nodig zeg. En neem me opnieuw voor om dagelijks op vaste tijden stil te worden. En om in gesprekken écht te luisteren naar de ander.
Meditatie – gebed
Het zal niemand verbazen dat de gebeden van de broeders de centrale plek innemen. De benedictijnse orde kent per dag maar liefst zeven gebedstijden, waarvan de eerste begint om 4.15 u in de ochtend en de laatste plaatsvindt om 19.30 u. Deze dagorde wordt liturgie genoemd. De inhoud wordt zorgvuldig samengesteld en bestaat voornamelijk uit: het zingen van de psalmen (dit zijn bijbelse liederen), stiltemomenten en korte lezingen uit de bijbel. Tijdens sommige liturgieën is er ook een korte preek (=een uitleg, persoonlijke noot). Tijdens de liturgie om 7.15 u is er de ceremonie van het avondmaal. Dit refereert aan de laatste maaltijd die Jezus op aarde had met zijn leerlingen.
Uiteraard staat het christelijk geloof centraal: De God van de bijbel wordt gezocht en aanbeden, Jezus wordt beschouwd als de belichaming van God op aarde en de Heilige Geest is de kracht van God die in mensen woont en inspireert om te leven en het goede te doen.
Zoveel mogelijk heb ik -afgezien van de nachtwake ’s nachts – de gebedsmomenten mee gedaan. Ik voelde me hierdoor verbonden met God en met de monniken, ook al snapte ik niet alle psalmen en rituelen. Ik ben me -opnieuw- bewust geworden van de kracht van gebed. Vooral tijdens te stiltes kon ik de liefdevolle woorden tot me door laten dringen. En werd ik regelmatig geraakt door een woord, een klank, een zangstem, en door de vogelgeluiden die doordrongen in de kapel.
“Ten diepste is mediteren gewoon in ons hart de liefde zien die God is”
John Main
Woestijntocht
Het leven van de monniken is misschien wel goed te vergelijken met een tocht door de woestijn. Een woestijn heeft weinig prikkels, weinig afleidingen. Je ontdoet je van onnodige ballast en bent gericht op (over)leven. De monnik heeft geen angst om dingen te missen, maar vindt juist blijdschap in de afzondering en niet van alles op de hoogte te zijn. In plaats van Fomo (Fear of missing out) kent hij Jomo (Joy of missing out). Hoe heerlijk moet dit zijn? Zonder drang naar meer, naar alles te willen weten en te moeten volgen.
In zijn tocht is hij vooral afhankelijk van God, die in hem woont, maar ook buiten hem. Het blijft een mysterie, zijn zoektocht naar God. Zou hij van oase naar oase leven? Misschien wel van eenheid met God naar een volgend wondermoment. Het kan niet anders dan dat monniken wars zijn van wat anderen van hen vinden. Dat is ook wat er met mij gebeurt als ik langere tijd in het klooster ben. Een leven lang leren!
“De verwarring
is de beste leerschool
om in U
mijn toevlucht te zoeken.
Ik kniel en houd me stil.”
uit: Eric Galle: In de leer bij de monnik
Leven vanuit verlangen
Door het sobere leven, geen eigen bezit te hebben en door de afzondering kan de monnik zich helemaal richten op een leven vanuit hartsverlangen. De monnik strekt zich uit naar God en ziet zijn verlangen als antwoord op de roep van God. Hij voelt zich geroepen om God antwoord te geven en zijn hele leven te wijden aan God. Hij beantwoordt Gods verlangen om dichtbij, zelfs in de monnik te komen.
Het kan haast niet anders dan dat de monnik in zijn leven steeds weer van alles wat hij opdoet, meemaakt, weer los moet laten om zijn diepste verlangen -leven in Gods liefde en licht- te leven. Ik ken dat verlangen ook. En jij?
Het is best moeilijk om verlangens en inzichten in woorden te gieten. Ik probeer het soms met gedichten;
Waar wolken
de aarde raken
Komt water
naar ons
Doet verlangen
Groeien
Naar de Bron
van ons bestaan
Zekerheden gaan
als licht gaat stromen
De ballast lost op
Als wolk voor de zon
Zacht hart
Tijdens één van de gebedsmomenten werd ik geraakt door de woorden: “dat harten zacht worden”. Ja, dacht ik, dat is wat hier gebeurt door de meditaties, het zwijgen, het sobere leven, de eenheid in kleding van de broeders. Je komt tot de kern van wat belangrijk is. Je legt negatieve gedachten af. Je muurtjes worden afgebroken. Richting de stilte wordt je innerlijk ontdaan van ballast, van negatieve gevoelens als jaloezie en wrok. Iedereen heeft wonden opgelopen waardoor er eelt op het hart is gekomen. Aan iedereen de mogelijkheid -al dan niet met hulp van anderen- om weer een zacht hart te krijgen. Verbeter de wereld, verander je hart!
Nederigheid is hierbij een belangrijke weg, die de monniken dagelijks beoefenen. De ander belangrijker achter dan jezelf. En toch niet onderuit gaan, omdat de basis in (het geloof in) God verankerd ligt. Zou het zo iets zijn? Ik geloof van wel.
Liefde begint
met liefde voor jou
Van liefde voor jou
naar liefde gaan geven
Dus put uit de bron
Laat liefde weer leven
Wil jij ook eens een bezoek brengen aan het klooster en wil je er begeleiding bij? Van 20 tot 23 mei 2022 is de volgende mogelijkheid met Vanuit de stilte.
